Slapeloosheid

Slapeloosheid of slaaptekort kan ongelooflijk lastig zijn en resulteren in concentratieproblemen, geheugenveranderingen en een verhoogde vermoeidheid overdag. Slaapgebrek en chronische slapeloosheid kunnen ernstige gezondheidsproblemen zoals hartaandoeningen en obesitas veroorzaken.

Slapeloosheid uitgelegd

Slapeloosheid is een veel voorkomende slaapstoornis die de kwaliteit en kwantiteit van iemands slaap verstoort. De symptomen zijn onder andere moeilijkheden om in slaap te vallen, in slaap te blijven of een niet-herstellende slaap te ervaren.

Ongeveer 10% van de wereldbevolking heeft last van slapeloosheid die voldoet aan de medische diagnosenorm, en velen worden niet gediagnosticeerd maar lijden wel aan de symptomen.

Onderzoek toont aan dat een slechte slaaphygiëne de werkprestaties negatief beïnvloedt, de besluitvorming belemmert en relaties kan schaden omdat het iemands vermogen om dagelijkse taken uit te voeren kan aantasten.

Classificaties van slapeloosheid

Er zijn twee hoofdclassificaties van de diagnose slapeloosheidsstoornis:

• Kortdurend ook wel primaire slapeloosheid genoemd
• Chronisch

Kortdurende of primaire slapeloosheid, of voorbijgaande acute slapeloosheid, kan veroorzaakt worden door stress of veranderingen in iemands schema of omgeving die leiden tot problemen om in slaap te vallen. Dit kan een paar dagen tot een paar weken duren en wordt vooral door oudere volwassenen ervaren.

Chronische slapeloosheid duurt meer dan drie maanden, komt drie of meer nachten per week voor en kan niet verklaard worden door andere medische aandoeningen.

Geestelijke gezondheidsproblemen, omgevingsfactoren en keuzes in levensstijl beïnvloeden de kans op het ontwikkelen van chronische slapeloosheid of andere slaapproblemen.

Hoe wordt slapeloosheid vastgesteld?

Medische professionals diagnosticeren slapeloosheid door zowel fysiologische als gedragstests uit te voeren. Een arts onderzoekt meestal iemands slaapgewoonten door een slaapdagboek aan te bevelen om slaappatronen bij te houden. Dit proces staat bekend als een slaapgewoonteonderzoek.

De Epworth Sleepiness Scale is een bekende quiz die bepaalt of de slaappatronen van een patiënt als ongezond worden beschouwd en wat de patronen kunnen betekenen.

Een slaaponderzoek is een andere aanpak als de oorzaak van slapeloosheid onduidelijk is of als er mogelijk sprake is van een andere slaapstoornis.

Een elektro-encefalogram (EEG) is vaak een van de belangrijkste apparaten die bij deze onderzoeken worden gebruikt. Het is een procedure die gebruik maakt van gespecialiseerde apparatuur om de hersenactiviteit tijdens de slaap/waak-cyclus te observeren.

Oorzaken van slapeloosheid

Verschillende risicofactoren, waaronder leeftijd, kunnen bijdragen aan moeite hebben met in slaap vallen of in slaap blijven.

Vanaf middelbare leeftijd verliest de gemiddelde persoon ongeveer zevenentwintig minuten slaap per nacht voor elk daaropvolgend decennium. De slaaplatentie en de tijd die nodig is om in slaap te vallen nemen dus toe met de leeftijd.

Familiegeschiedenis en genetica kunnen ook bijdragen aan slapeloosheid. Specifieke genen kunnen het risico op slapeloosheid verhogen, omdat het binnen families kan voorkomen.

Milieu en gezondheid

De omgeving van een persoon is een essentiële factor als we kijken naar de algehele gezondheid en het vermogen om in slaap te blijven. Omgeving en beroep zijn ook belangrijke factoren die de slaap-waakcycli van het lichaam beïnvloeden.

• Te veel lawaai of licht 's nachts en onaangenaam hoge of lage temperaturen zijn omgevingsfactoren die de slaapkwaliteit aanzienlijk kunnen beïnvloeden.

• Een jetlag is een veelvoorkomend slaapprobleem dat mensen ervaren na het reizen tussen twee tijdzones. Een jetlag kan ook leiden tot slapeloosheid, omdat een jetlag over het algemeen de klok en het circadiane slaapritme van het lichaam beïnvloedt.

Lifestyle

Grote veranderingen in routine, inconsistente slaapschema's, onderbrekingen en lange dutjes overdag kunnen allemaal de slaapkwaliteit schaden.

• Een gebrek aan lichaamsbeweging, stoffen zoals cafeïne en tv kijken vlak voor bedtijd zijn veelvoorkomende gedragingen die in de literatuur worden genoemd als mogelijke invloeden op de slaap.

Lichaamsbeweging kan helpen om te slapen. Yoga, zwemmen, pilates en gematigde aerobe oefeningen kunnen ontspannend zijn voor het slapen gaan, omdat langzamere en minder rigoureuze vormen van lichaamsbeweging beter zijn in het verminderen van spanning of angst.

• Stress kan te maken hebben met levensstijlfactoren, zoals stress over school, werk, relaties of geld. Hoewel sommige stressniveaus normaal zijn, kan extreme stress het risico op slapeloosheidssymptomen verhogen.

Slapeloosheid behandelen

De meeste behandelingen voor slapeloosheid richten zich op het onderzoeken van slaapgewoonten en het aanpakken van externe factoren die slaapgewoonten beïnvloeden, evenals de medische voorgeschiedenis.

Voor sommige gevallen van slapeloosheid kan een arts of zorgverlener cognitieve gedragstherapie of medicatiebehandeling aanbevelen.

Cognitieve gedragstherapie

Onderzoek heeft aangetoond dat Cognitieve Gedragstherapie (CGT) mensen helpt bij het beheersen of elimineren van negatieve gedachten of handelingen die de slaap verstoren, waardoor het een eerstelijnsbehandeling voor slapeloosheid is. De filosofie achter deze aanpak is dat mensen de overtuigingen die hun vermogen om te slapen beïnvloeden, kunnen leren herkennen en veranderen.

Stimulus control therapy is een onderdeel van CGT als strategie. Mensen leren factoren te verwijderen die hun geest conditioneren om slaap te weigeren. Een voorbeeld hiervan is het vermijden van dutjes en het instellen van een consistente bedtijd.

Andere strategieën zijn ontspanningstechnieken met ademhalingsoefeningen, slaapbeperking en lichttherapie. Passief wakker blijven, ook bekend als paradoxale intentie, is een controversiële strategie.

Deze slapeloosheidsbehandeling richt zich op angstige gevoelens over in slaap vallen door fysiek in bed te gaan liggen en te proberen wakker te blijven in plaats van te verwachten in slaap te vallen.

Slaapmedicatie

Er zijn slaapmedicijnen beschikbaar tegen slapeloosheid, hoewel mensen deze meestal maar maximaal een paar weken gebruiken. Er zijn verschillende medicijnen voor langdurig gebruik beschikbaar, waaronder Eszopiclone (Lunesta) en Ramelteon (Rozerem).

Beide voorbeelden worden geclassificeerd als sedatieve-hypnotica en kunnen bijwerkingen hebben. Veel voorkomende bijwerkingen zijn slaperigheid overdag en een verhoogd risico om te vallen. Het meest zorgwekkende neveneffect is de gewenning, omdat drugsverslaving zeer gevaarlijk kan zijn voor het lichaam.

Aan slapeloosheid gerelateerde aandoeningen

Slapeloosheid kan op zichzelf staan, maar is meestal het gevolg van andere lichamelijke of geestelijke gezondheidsproblemen. Ongeveer 50% van de gevallen van slapeloosheid is gerelateerd aan psychische aandoeningen zoals depressie of angst.

Daarom is het goed om te kijken naar iemands psychische stoornissen als die voorkomen en hoe dat kan bijdragen aan zijn slaapgewoonten.

Vroeg wakker zijn in de ochtend kan bijvoorbeeld een teken zijn van depressie, weinig energie, onvermogen om zich te concentreren, verdriet en een verandering in eetlust en gewicht. Sommige symptomen van psychische aandoeningen en slapeloosheid gaan hand in hand.

Daarnaast kunnen slaapproblemen de symptomen van psychische problemen aanzienlijk verergeren en de effectiviteit van behandelingen voor psychische problemen verminderen.

Wat de lichamelijke gezondheid betreft, zijn enkele aandoeningen die verband houden met slapeloosheid: chronische pijn, kanker, een overactieve schildklier en hartaandoeningen. Wanneer de schildklier niet in balans is, kan dit het metabolisme van het lichaam verstoren, wat leidt tot een verminderde slaapkwaliteit.

De schildklier geeft hormonen af en een teveel kan leiden tot angst, snelle hartslag en slapeloosheid. Schildklierproblemen kunnen er ook voor zorgen dat mensen vatbaarder zijn voor andere aandoeningen, zoals het rustelozebenensyndroom, waardoor mensen zich ongemakkelijk voelen en problemen krijgen met de slaapkwaliteit.

Slaapapneu

Slaapstoornissen zijn een brede categorie die een reeks slaapproblemen omvat die te maken hebben met de kwaliteit, timing en hoeveelheid van de slaap, zoals eerder besproken. Ze leiden vaak tot stress overdag en verminderd functioneren.

Slaapapneu is een slaapstoornis waarbij de ademhaling tijdens de slaap wordt onderbroken. Er zijn twee soorten slaapapneu: obstructieve luchtweg en centrale slaapapneu.

Obstructieve luchtweg slaapapneu wordt meestal gekenmerkt door herhaalde obstructie van de luchtweg tijdens de slaap, wat symptomen veroorzaakt als snurken, naar lucht happen en zelfs adempauzes. Ongeveer twee tot vijftien procent van de volwassenen van middelbare leeftijd en meer dan twintig procent van de oudere volwassenen heeft er last van.

Bij centrale slaapapneu regelen de hersenen de ademhaling tijdens de slaap niet goed. Daarom begint en stopt de ademhaling. Iemand kan tijdens de slaap een CPAP-machine (continuous positive airway pressure) gebruiken om beide soorten slaapapneu te behandelen.

Narcolepsie

Narcolepsie is een zeldzame neurologische slaapstoornis die wordt gekenmerkt door oncontroleerbare perioden van slaap. Hierdoor kunnen mensen met narcolepsie meerdere keren per dag in slaap vallen.

Voor de diagnose narcolepsie moet slaperigheid dagelijks voorkomen, maar minstens drie keer per week gedurende minimaal drie maanden. Cataplexie is een veel voorkomend symptoom van narcolepsie dat gekenmerkt wordt door een plotseling verlies van spierspanning.

Deze aandoening is bijna altijd het gevolg van een verlies van cellen die orexine neuronen worden genoemd. Deze neuronen regelen de slaap-waaktoestand, energie en opwinding. Een arts kan dit tekort opsporen door een ruggenprik uit te voeren, waarbij een naald in de ruggengraat wordt gestoken om vloeistof op te vangen voor onderzoek.

Rusteloze Benen Syndroom

Het rustelozebenensyndroom is een ongemakkelijke drang om de onderste ledematen te bewegen. Meestal worden de benen beschreven als tintelend, branderig of jeukend.

Het begin van de sensaties kan beginnen of verergeren tijdens perioden van rust of inactiviteit en gedeeltelijk of volledig verlicht worden door beweging.

Meestal zijn deze sensaties 's avonds of 's nachts erger en in sommige gevallen treden ze alleen 's nachts op.

Net als bij veel andere slaapstoornissen is de diagnose dat de symptomen minstens drie keer per week gedurende minstens drie maanden optreden en problemen veroorzaken met het dagelijks functioneren. De aanvangsleeftijd ligt in de tienerjaren of de twintiger jaren en komt voor bij 2-7,2% van de bevolking.

Circadiane ritmes en slapeloosheid

Circadiane ritmes zijn de interne klok van het lichaam. Fysieke, mentale en gedragsfactoren volgen meestal een 24-uurs cyclus. Bij stoornissen van het circadiane ritme is er sprake van een aanhoudend of terugkerend patroon van slaapstoornissen.

Deze zijn te wijten aan modificaties van de circadiane tijdmeting die nodig zijn of het gebrek aan afstemming met de interne klok van het lichaam en de externe omgeving.

Slapeloosheid is een symptoom van een circadiane ritmestoornis. Het instellen van een constante routine zal het circadiane ritme op natuurlijke wijze resetten en het lichaam in staat stellen zich aan te passen aan het nieuwe ritme dat het getraind wordt te volgen.

Slapeloosheid bij kinderen en jongeren

Hoewel de meeste mensen op latere leeftijd de diagnose slapeloosheid krijgen, kan slapeloosheid ook jongeren treffen. Vanwege de effecten op jongeren moeten ouders het slaapgedrag van hun kind observeren en significante veranderingen bijhouden.

Tekenen van slapeloosheid bij kinderen tijdens het slapen gaan en 's nachts kunnen zijn dat kinderen smoesjes verzinnen om niet naar bed te hoeven, dat het lang duurt voor ze gaan slapen en dat ze vaak uit bed komen om dingen te vragen. Kinderen met slapeloosheid kunnen 's nachts vaak wakker worden en moeite hebben om weer in slaap te komen.

Slapeloosheid bij adolescenten komt vaak voor omdat in deze periode de melatonine later in de nacht begint vrij te komen. Melatonine is een stof die de hersenen aanmaken als reactie op duisternis. Melatonine is essentieel voor het reguleren van het circadiane ritme en de biologische timing van slaap.

Er zijn andere voorspelbare oorzaken van slapeloosheid bij jongeren. Slaapassociaties kunnen bijvoorbeeld een rol spelen. Een kind kan ook behoefte hebben aan specifieke omgevingsomstandigheden of vertrouwen op bepaalde voorwerpen.

Gedrag voor het slapengaan is een andere belangrijke factor om rekening mee te houden. Bijvoorbeeld, overmatig tijd doorbrengen op het scherm of een gebrek aan rustige activiteiten voor het slapengaan kan het vermogen van een kind om in slaap te vallen beïnvloeden.

Slapeloosheid en veroudering

Veel oudere volwassenen hebben last van slapeloosheid en andere slaapproblemen door de natuurlijke veranderingen in hun circadiaans ritme en slaap-waakcyclus. Naarmate mensen ouder worden, verandert ook hun slaaparchitectuur.

Een typische slaapcyclus bestaat uit vier fases, twee fases van lichte niet-snelle oogbeweging, één van zware of trage-golfslaap en een laatste fase van snelle oogbeweging. Alle vier de stadia vinden plaats voordat de cyclus zich gedurende de hele slaapduur herhaalt.

Verzamelde gegevens van vele slaaponderzoeken bij oudere volwassenen hebben aangetoond dat veroudering het percentage van de langzame golf en snelle oogbewegingen (REM) slaapstadia verlaagt. Als gevolg hiervan is de kans groter dat oudere volwassenen 's nachts wakker worden, wat een negatieve invloed heeft op de slaapkwaliteit.

Zwangerschap en slapeloosheid

Vrouwen ervaren meer slapeloosheid, vooral tijdens de zwangerschap, als gevolg van hormonale veranderingen. Ongeveer 75% van de vrouwen geeft aan slapeloosheid te ervaren tijdens het derde trimester van de zwangerschap, wat de mentale en fysieke gezondheid van een vrouw kan beïnvloeden.

Zwangere vrouwen moeten 's nachts vaak naar het toilet; ze kunnen pijn hebben, moeite hebben om zich op hun gemak te voelen met een groeiende buik, schoppen van de actieve baby en zich zorgen maken over de bevalling.

Kussens worden aanbevolen tussen de gebogen knieën of onder de buik om een comfortabele slaaphouding te creëren voor zwangere vrouwen.

Slapeloosheid kan ook optreden tijdens de vroege zwangerschap in het eerste trimester of de eerste drie maanden. Hormonen zoals progesteron nemen toe en het metabolisme van het lichaam draait op volle toeren.

Slapeloosheid en alternatieve geneeswijzen

Alternatieve geneeswijzen en behandelingen kunnen voor sommigen heilzaam zijn als het gaat om het verlichten van symptomen van slapeloosheid of andere slaapstoornissen. Het is altijd nuttig om je zorgverlener of arts te raadplegen als je een behandeling voor slapeloosheid overweegt.

Acupunctuur

Acupunctuur wordt voornamelijk gebruikt in de traditionele Chinese geneeskunde en maakt gebruik vanfijne naalden, elektrische prikkels of warmte die in de huid worden ingebracht op specifieke plekken of gebieden.

Er wordt aangenomen dat acupunctuur gevoelens van ontspanning bevordert, waardoor mensen sneller in slaap vallen.

Acupunctuur kan ook helpen bij het verlichten van druk en pijnbestrijding om de slaap te bevorderen.

Melatonine

Melatonine kan worden beschouwd als een alternatief geneesmiddel en een vrij verkrijgbaar geneesmiddel. Zoals eerder vermeld, is melatonine een belangrijk hormoon dat betrokken is bij het circadiane ritme.

Er is geen algemene opinie over de gevaren van te veel melatonine. Over het algemeen wordt het als veilig beschouwd voor kortdurend gebruik.

Slaap Hypnose

Slaaphypnose is een hypnotherapietechniek die mensen in een trance-achtige toestand brengt om slaapgerelateerde veranderingen aan te pakken, zoals slaaphygiëne en het verminderen van angst om sneller in slaap te vallen.

Maar slaaphypnose kan nadelige effecten hebben, zoals het creëren van valse herinneringen en lichamelijke symptomen zoals hoofdpijn.

Meditatie voor slapeloosheid

In een onderzoek gepubliceerd in JAMA Internal Medicine had de helft van de deelnemers slaapproblemen en volgde een mindfulness bewustzijnsprogramma, terwijl de andere helft een slaapvoorlichtingscursus volgde.

Het programma leerde hen meditatie en oefeningen om zich te concentreren op de ervaringen, gedachten en emoties van het moment. Bij vergelijking bleek dat de mindfulnessgroep na slechts zes sessies minder slapeloosheid, vermoeidheid en depressie had.

De ontspanningsrespons van mindfulness is een diepgaande fysiologische verschuiving die stressgerelateerde aandoeningen vermindert. Mindfulness meditatie kan de geest terugbrengen naar het heden door te focussen op de ademhaling.

Dr. Herbert Benson, directeur van het Benson-Henry Institute for Mind-Body Medicine aan Harvard University, onderschrijft deze techniek en raadt aan om dagelijks minstens twintig minuten mindfulness te beoefenen. Het beoefenen van mindfulness kan een ontspanningsreactie bevorderen die kan helpen bij het slapen.

Referenties

Omgaan met slapeloosheid en werk - Somnus Therapy

Slapeloosheid: Wat het is, oorzaken, symptomen en behandeling

Wat is slapeloosheid? | NHLBI, NIH

De rol van EEG voor slaapstoornissen bij volwassenen

Slapeloosheid - Diagnose en behandeling - Mayo Clinic

Slapeloosheid - Oorzaken en risicofactoren | NHLBI, NIH

Slaapstoornissen | NAMI: Nationale Alliantie voor Geestesziekten

Circadiane ritme slaapstoornissen - PMC

Slapeloosheid bij kinderen en tieners

Psychiatry.org - Wat zijn slaapstoornissen?

Mindfulness-meditatie helpt tegen slapeloosheid en verbetert de slaap - Harvard Health.

Alternatieve behandelingen voor slapeloosheid en slaapstoornissen

Disclaimer

De inhoud van dit artikel is alleen bedoeld voor informatieve doeleinden en is niet bedoeld ter vervanging van professioneel medisch advies, diagnose of behandeling. Het wordt altijd aanbevolen om een gekwalificeerde zorgverlener te raadplegen voordat u veranderingen aanbrengt in uw gezondheid of als u vragen of zorgen hebt over uw gezondheid. Anahana is niet aansprakelijk voor fouten, weglatingen of gevolgen die kunnen voortvloeien uit het gebruik van de verstrekte informatie.