Slaapstoornis is een verzamelnaam voor verschillende gezondheidsaandoeningen die het slaappatroon van een persoon veranderen. Er zijn vele soorten slaapstoornissen, die elk verschillende tekenen en symptomen vertonen. Slaapstoornissen kunnen iemands fysieke, mentale en emotionele gezondheid en de algehele kwaliteit van leven aantasten.
Slaap is het fysieke proces waarbij lichaam en geest zich in een toestand van volledige rust bevinden; er treedt een gebrek aan fysieke mobiliteit op, evenals trage oogbewegingen, verminderde reactie op externe stimulatie, verminderde cognitieve functie, en een omkeerbare bewusteloze toestand. Hoewel het onduidelijk is waarom slaap nodig is, toont onderzoek aan dat dit proces het lichaam en de geest in staat stelt vele functies te vervullen, zoals lichamelijk herstel, leren en geheugenconsolidatie.
Het belang van slaap
Een gebrek aan slaap blijkt veel problemen op korte en lange termijn te veroorzaken. Mensen slapen ongeveer een derde van hun leven. Daarom is het belangrijk te wijzen op het belang van een goede slaapkwaliteit om nadelige gevolgen te voorkomen. Kortetermijngevolgen van slechte slaap zijn onder meer geheugenproblemen, problemen met helder denken, verminderde aandacht en concentratie, verminderde levenskwaliteit, verhoogd absenteïsme, verminderde productiviteit en een verhoogd risico op ongevallen op het werk, thuis of in het verkeer.
Langere tijd slecht slapen leidt tot slaaptekort, met als gevolg een verhoogde morbiditeit en mortaliteit, coronaire hartziekten, hartfalen, hoge bloeddruk, obesitas, diabetes mellitus type twee, geheugenstoornissen en depressie kunnen optreden wanneer een individu slaapgebrek heeft. Slaapstoornissen kunnen de levenskwaliteit en het gezinsleven sterk beïnvloeden.
Het circadiane ritme
De mens beschikt over een interne biologische klok die het proces van slapen en opstaan regelt. Dit proces brengt het zogenaamde circadiane ritme tot stand. Deze cyclus heeft een dagelijks ritme dat zich over een periode van ongeveer 24 uur herhaalt. Een gebied in de hersenen regelt dit slaap-waakritme, genaamd de hypothalamus, die bepaalde fysiologische functies regelt om slaap- en waakgedrag te bevorderen. De goede werking van deze cyclus leidt tot een rustgevende slaap en normale slaappatronen.
Het circadiane ritme wordt weliswaar intern gestuurd, maar wordt ook beïnvloed door externe omgevingsfactoren zoals tijdsaanduidingen en licht. Een verandering in deze externe factoren, zoals een tijdsverandering of het werken in een nachtdienst, kan een verkeerde afstemming veroorzaken en tot bepaalde slaapproblemen leiden.
Eenmaal in een slaaptoestand, doorloopt het menselijk lichaam twee verschillende slaapfasen. De eerste is snelle oogbeweging (REM), een lichtere en minder rustgevende slaapfase. In de REM zijn alle spieren van het lichaam stil, behalve de ogen en de ademhalingsspieren, die actief blijven, vandaar de naam "snelle oogbeweging". Deze fase wordt gewoonlijk aangeduid als de "droomfase", omdat de meeste dromen en nachtmerries zich tijdens deze slaapfase voordoen. Dit deel van de cyclus is meestal kort en wordt langer naarmate de nacht vordert.
De tweede fase, die niet-rapide oogbewegingen slaap (NREM) wordt genoemd, kan worden onderverdeeld in 3 afzonderlijke stadia. NREM is het stadium waarin het individu het grootste deel van zijn slaap doorbrengt; de NREM doorloopt de lichte slaap, de diepere slaap en de diepste slaap.
Soorten slaapstoornissen
Circadiane ritmestoornissen
Het circadiane ritme regelt onze slaap-waakcyclus. Problemen met deze cyclus of veranderingen in externe factoren kunnen stoornissen veroorzaken. Slaap overwint een individu meestal uren nadat de hypothalamus melatonine afscheidt (een slaaphormoon dat vermoeidheid veroorzaakt).
Fasestoornissen
Het circadiane ritme, of de slaap-waakcyclus, volgt meestal een klok van 24 uur. In sommige gevallen valt de menselijke slaapcyclus korter of iets langer dan 24 uur. Hierdoor wordt het circadiane ritme van het individu steeds vroeger of later dan de norm geduwd. Deze voortdurende verschuiving kan het circadiane ritme aanzienlijk verstoren, waardoor iemand een ander slaapschema volgt dan de rest. Dit komt vaak voor bij blinden, omdat er geen licht-donker signalen zijn.
In sommige gevallen vindt de afscheiding van melatonine te laat plaats in vergelijking met de geplande slaaptijden in de samenleving. Dit resulteert in een zogenaamde vertraagde slaap-waakfase stoornis. Deze aandoening veroorzaakt geen slechte slaapkwaliteit of negatieve symptomen, maar vertraagt de slaap met een bepaalde duur. De persoon wordt nog steeds fris en uitgerust wakker, maar valt later in slaap dan normaal. Vanwege het geringe aantal symptomen wordt deze aandoening vaak niet gediagnosticeerd of verkeerd gediagnosticeerd voor aandoeningen als slapeloosheid.
Anderzijds kan het slaapproces te vroeg plaatsvinden ten opzichte van de normale slaaptijd voor een mens, waardoor een gevorderde slaap-waakfase stoornis ontstaat. Dit is precies hetzelfde als een vertraagde slaap-waakfase stoornis, maar het vervroegt de slaapcyclus met een bepaalde tijd.
Slaapstoornis door ploegendienst
Een laatste circadiane ritmestoornis is de slaapstoornis in ploegendienst, die kan worden verklaard door haar naam: mensen die een baan hebben met wisselende ploegendiensten zijn vatbaar voor het ontwikkelen van deze stoornis omdat zij opzettelijk een ander slaapschema volgen. Dit veroorzaakt symptomen die lijken op slapeloosheid, zoals moeite met slapen op normale uren en overmatige slaperigheid tijdens ongepaste uren.
Dyssomnias
Dyssomnieën is een term waarmee slapeloosheidsaandoeningen en hypersomnieën worden aangeduid, waaronder narcolepsie en idiopathische hypersomnie.
Slapeloosheid
Slapeloosheid is een aandoening waarbij mensen moeite hebben om in slaap te vallen en in slaap te blijven. Mensen met deze aandoening klagen vaak over een slechte slaapkwaliteit, moeite met inslapen of een laat begin van de slaap, en vaak wakker worden midden in de nacht of vroeg in de ochtend. Dit is een frustrerende aandoening en veroorzaakt andere slapeloosheidssymptomen, zoals overmatige slaperigheid overdag, cognitieve problemen zoals geheugen- en aandachtstoornissen, en stemmingsstoornissen. Een langdurige presentatie van deze specifieke slaapstoornis kan chronische slapeloosheid veroorzaken, wat resulteert in langdurige slapeloosheidssymptomen.
Bij het analyseren van de oorzaken van deze stoornis blijkt dat mensen met slapeloosheid een actievere hersenschors hebben rond het begin van de slaap en tijdens de REM-slaap, waardoor zij zich meer wakker voelen of meer storingen hebben tijdens de REM-fasen. Deze overactieve cortex draagt, naast genetische, gedrags-, cognitieve en emotionele factoren, bij tot slapeloosheid.
Hypersomnia
Hypersomnie veroorzaakt buitensporige slaperigheid overdag, zelfs met voldoende slaap 's nachts, en langere slaaptijden dan gebruikelijk of noodzakelijk. Andere onderliggende slaapstoornissen, hoofdtrauma of idiopathie kunnen hypersomnie veroorzaken. Als de hypersomnie geen oorzaak heeft, dan heeft de persoon idiopathische hypersomnie.
Parasomnieën
Parasomnieën zijn stoornissen die ervoor zorgen dat iemand abnormale bewegingen en gedragingen vertoont tijdens de slaap of het waken gedurende de nacht. Parasomnieën komen niet zo vaak voor als andere slaapstoornissen en worden vaak verkeerd gediagnosticeerd; soms worden ze aangezien voor toevallen vanwege de ongewone bewegingspatronen die ze kunnen vertonen.
Sommige parasomnieën omvatten REM-slaapgedragsstoornis. Dit komt vaker voor bij oudere mensen en wordt beschreven als het verlies van de REM-slaap door spierverlies en presenteert zich met ongewone motorische activiteiten tijdens de slaap. Deze personen vertonen gewelddadige bewegingen en droomgedrag, vaak resulterend in zelf toegebracht letsel of letsel aan anderen.
Pavor Nocturnus
Slaapangst, of Pavor Nocturnus, veroorzaakt periodes van intense autonome en motorische symptomen, zoals een schreeuw, tijdens de diepste fase van de niet-rapid eye movement slaap. Deze slaapstoornis komt vaak voor tussen de 5 en 7 jaar, vooral bij kinderen met een geschiedenis van slaapwandelen. Deze personen worden verward en ontroostbaar wakker zonder duidelijke oorzaak.
Narcolepsie
Een andere minder gebruikelijke parasomnie is narcolepsie, een stoornis waarbij de persoon overdag overmatige slaperigheid ervaart en de onweerstaanbare drang voelt om in slaap te vallen tijdens ongepaste uren en omstandigheden, evenals onverklaarbare en plotselinge spierzwakte. Velen noemen deze episoden "slaapaanvallen" omdat ze plotseling en onvoorspelbaar opkomen. Deze slaapaanvallen kunnen 20 tot 30 minuten duren, en de persoon voelt zich meestal frisser als hij klaar is.
Het circadiane ritme wordt doorgaans gemakkelijk gedefinieerd door de slaap-waakfasen. Aandoeningen zoals slaapverlamming kunnen deze grenzen oprekken. Het is een toestand waarbij de persoon fysiek niet in staat is om te bewegen, hetzij direct na het inslapen, hetzij direct na het ontwaken. De persoon ervaart fysieke verlamming terwijl hij in zijn geest volledig bij bewustzijn is, en ervaart vaak visuele slaapgerelateerde hallucinaties en de indruk dat hij verstikt wordt.
Een klinisch mysterie, deze parasomnia wordt verondersteld het gevolg te zijn van een gemengde bewustzijnstoestand. Hallucinaties kunnen vaak beangstigend zijn, waardoor de persoon zich bang en angstig voelt.
Slaapgerelateerde ademhalingsstoornissen
Slaapgerelateerde ademhalingsstoornissen omvatten doorgaans obstructieve slaapapneu, centrale slaapapneu en slaapgerelateerde hypoventilatie. Slaapapneu is een andere algemene term die 3 soorten omvat: obstructieve slaapapneu, centrale slaapapneu en centrale slaapapneu. Ze vallen allemaal onder dezelfde algemene definitie: een kortstondige adempauze tijdens de slaap. Obstructieve slaapapneu ontstaat wanneer er tijdens de slaap een obstructie is van de bovenste luchtweg, waardoor de ademhaling minimaal 10 seconden pauzeert. Dit kan een fysiek probleem zijn, zoals de structuur van de luchtwegen.
Aan de andere kant wordt centrale slaapapneu veroorzaakt door een pauze in de luchtstroom bij een gebrek aan inspanning om te ademen. Dit wordt beschouwd als een fysiologisch probleem dat voortkomt uit het ademhalingscentrum van de hersenen. Een combinatie van beide soorten slaapapneu wordt complexe slaapapneu genoemd.
Deze aandoening kan lange tijd onopgemerkt blijven omdat de symptomen meestal worden waargenomen. Iemand met deze aandoening heeft last van snurken, verslikken of hijgen, apneu-episodes bij een partner in bed, overmatige vermoeidheid overdag en wakker worden met hoofdpijn.
Deze slaapstoornis kan vrij ernstig zijn en kan iemand in gevaar brengen voor veel ernstige aandoeningen als hij niet wordt behandeld. Zo kunnen hypertensie, diabetes type 2 en hart- en vaatziekten optreden als ze niet worden behandeld.
Restless Leg Syndrome
Het rustelozebenensyndroom is een aandoening waarbij een onaangenaam gevoel aanwezig is dat de drang veroorzaakt om de benen voortdurend te bewegen. Hoewel het tot de meest voorkomende slaapstoornissen behoort, wordt deze aandoening vaak niet of verkeerd gediagnosticeerd omdat de symptomen zeer subjectief en moeilijk te beschrijven zijn en omdat er geen diagnostische tests bestaan.
Het rusteloze-beensyndroom is een levenslange aandoening die meestal op jongere leeftijd wordt opgemerkt, maar vaak pas op latere leeftijd wordt ontdekt. De symptomen omvatten meestal een verscheidenheid aan sensaties in de onderste ledematen, tussen de knie en de enkel, zoals tintelingen, pijn, een brandend gevoel, enz. Deze sensaties veroorzaken een onverzadigbare drang om de benen te bewegen, vandaar het "rustelozebenensyndroom".
Deze aandoening wordt beschouwd als een slaapstoornis, omdat de rusteloosheid die bij deze mensen optreedt meestal aan het eind van de dag optreedt, wanneer de persoon probeert in slaap te vallen. Dit veroorzaakt moeilijkheden met inslapen en kan leiden tot slaapstoornissen, een belangrijke reden waarom deze mensen meestal medische hulp zoeken.
Periodieke Ledematen Bewegingsstoornis
Hoewel deze aandoening lijkt op het rusteloze-beensyndroom, heeft zij andere symptomen en andere diagnoses en behandelingen. Bij deze aandoening bewegen de benen en armen tijdens de slaap. Deze aandoening leidt vaak tot slaperigheid overdag en kan vaak worden veroorzaakt door het rusteloze-beensyndroom.
Slaapstoornissen en geestelijke gezondheid
Slaap en geestelijke gezondheid zijn vaak met elkaar verbonden. Slaapstoornissen zijn vaak het gevolg van psychische aandoeningen, maar kunnen ook psychische problemen veroorzaken. Het is algemeen bekend dat iemand met een slechte nachtrust de volgende dag vaak een slecht humeur heeft.
Slaap is vaak gekoppeld aan geestelijke gezondheid, waarbij er een verband is met aandoeningen als depressie, angst, bipolaire stoornis en nog veel meer. Deze psychische aandoeningen maken het slapen vaak moeilijker, wat leidt tot een slaapstoornis. Slaapstoornissen zoals slapeloosheid kunnen het uiterst moeilijk maken om rustig te slapen, wat leidt tot dezelfde eerder genoemde psychische aandoeningen.
Aangetoond is dat de slaapcyclus van invloed is op het vermogen van de hersenen om emotionele informatie te verwerken. De verschillende hersenactiviteiten die tijdens de verschillende stadia van de slaap aanwezig en zichtbaar zijn, spelen elk een grote rol in iemands emotionele gezondheid. Zonder voldoende van deze hersengolven en zonder voldoende tijd door te brengen in deze specifieke stadia, kunnen mensen psychische aandoeningen ontwikkelen. Niet alleen dit, maar een chronische toestand van slaaptekort heeft vaak de ontwikkeling van slaapgerelateerde psychose aangetoond, een andere psychische aandoening.
Slaapstoornissen en neurodegeneratieve ziekten
Veel neurodegeneratieve ziekten worden in verband gebracht met bepaalde slaapstoornissen. REM-slaapgedragsstoornis kan als voorbeeld worden genomen; vaak gezien bij de oudere bevolking en veel voorkomend bij personen met de ziekte van Parkinson, multipele systeematrofie, diffuse Lewy-Body ziekte met dementie, corticobasale degeneratie, olivopontocerebellaire atrofie, progressieve supranucleaire palsy. De ontwikkeling van RBD bij mensen met deze neurologische aandoeningen kan worden toegeschreven aan het gemeenschappelijke thema van spierverlies of spierverandering die de patiënten ervaren.
Diagnose
Aangezien veel slaapaandoeningen door onderliggende problemen worden veroorzaakt, begint de diagnose van slaapstoornissen vaak met het vinden van de oorzaak. Als er geen onderliggende oorzaak is, wordt de diagnose gesteld aan de hand van een lichamelijk onderzoek en een diagnose op basis van symptomen. Wanneer u symptomen ervaart, is het een goed idee om een slaapdagboek bij te houden, waarin u alle symptomen opschrijft en het slaappatroon bijhoudt. Dit helpt enorm bij het stellen van een eenvoudige diagnose.
Voor veel slaapstoornissen is slaaponderzoek nodig, een proces waarbij de persoon tijdens het slapen door verschillende apparatuur wordt geobserveerd. Hierbij worden ongewone bewegingen of geluiden, hersenactiviteit en ademhalingsactiviteit gevolgd. Dit alles maakt de diagnose mogelijk van verschillende slaapstoornissen zoals slapeloosheid, slaapapneu, slaapverlamming en meer.
Behandeling van slaapstoornissen
Hoewel sommige moeilijk te behandelen zijn, zijn de meeste slaapstoornissen gemakkelijk te behandelen met de juiste ingrepen. De eerste stap in de behandeling van slaapproblemen is het vinden van de oorzaak ervan. Zodra de oorzaak is vastgesteld, kan dit onderliggende probleem meestal worden behandeld. Iemand die bijvoorbeeld lijdt aan een angststoornis en slaapproblemen heeft, zal eerst moeten worden behandeld voor de angststoornis.
Behandeling van de onderliggende oorzaak neemt deze oorzaak niet weg of heeft gewoon geen effect op de slaapstoornis. De volgende stap is het direct behandelen van de slaapstoornis met verschillende interventies. Gangbare behandelingen zijn cognitieve gedragstherapie als niet-medicamenteuze behandeling en veel verschillende soorten slaapmedicijnen, zoals benzodiazepinen, melatoninereceptoragonisten, antidepressiva, antipsychotica, en nog veel meer.
Behandeling is essentieel voor ernstigere slaapstoornissen, zoals slaapapneu. Deze mensen hebben vaak een CPAP-machine nodig, die via slangen lucht in een masker brengt dat de betrokkene 's nachts draagt.
Er zijn veel meer behandelingen beschikbaar, die allemaal zeer verschillend zijn, afhankelijk van de stoornis die wordt behandeld. Als men zich aan de aanbevolen behandelingen houdt, kan men nog steeds een goede lichamelijke gezondheid en een algemeen positief welzijn en levenskwaliteit hebben zonder verdere gevolgen te ontwikkelen.
Gevolgen van een slechte slaapkwaliteit
Slaapstoornissen zijn grondig bestudeerd vanuit verschillende invalshoeken, en er is geconcludeerd dat slaaptekort, of het nu te wijten is aan een levensstijl of aan slaapstoornissen, veel korte- en langetermijneffecten heeft op iemands lichamelijke en geestelijke gezondheid. Het is belangrijk om een goed slaapschema te hebben, een goede hygiëne te betrachten en hulp te zoeken als zich symptomen van een slaapstoornis voordoen om complicaties te voorkomen.
Slaap verbeteren
De basis voor een betere slaap begint met goede slaapgewoonten:
- Consequent zijn door elke dag op dezelfde tijd te gaan slapen en wakker te worden.
- Ervoor zorgen dat de slaapomgeving donker en rustig is.
- Verwijder alle elektronica uit de slaapkamer.
- Vermijd het gebruik van schermen minstens een uur voor het slapengaan.
- Het vermijden van grote maaltijden, cafeïne en alcohol voor het slapengaan en overdag lichamelijk actief zijn.
Deze slaapgewoonten zijn belangrijk bij het verbeteren van de slaap. Het toepassen van deze gewoonten kan slaapstoornissen helpen voorkomen en helpen bij het in slaap vallen en voldoende slaap krijgen. Als er symptomen van slaapstoornissen zijn, is het belangrijk hulp te zoeken bij een specialist om te voorkomen dat er co-morbiditeiten en complicaties ontstaan en om de algehele slaapkwaliteit te verbeteren.
Vaak gestelde vragen
Wat is de meest voorkomende slaapstoornis?
Enkele van de belangrijkste of meest voorkomende slaapstoornissen zijn slapeloosheid, narcolepsie, rustelozebenensyndroom (RLS) en slaapapneu.
Wat is de ernstigste slaapstoornis?
Slaapapneu kan worden beschouwd als de ernstigste slaapstoornis. Omdat het gaat om een onderbreking van de regelmatige ademhaling of een obstructie van de luchtwegen tijdens de slaap, kan deze slaapstoornis grote en ernstige gezondheidscomplicaties veroorzaken; zodra de symptomen zich voordoen, moet een zorgverlener er iets aan doen.
Hoeveel slaap heeft een volwassene nodig?
De aanbevolen hoeveelheid slaap per nacht verschilt per leeftijdsgroep. Voor volwassenen van 18-60 jaar lijkt 7 of meer uur per nacht optimaal. De kwaliteit van de slaap is ook belangrijk. Voor een optimale fysieke en algemene gezondheid is het van cruciaal belang elke nacht goed te slapen en fris en uitgerust wakker te worden.
