Table of Contents
Het ademhalingssysteem is een van de meest vitale systemen in het menselijk lichaam en is verantwoordelijk voor het leveren van zuurstof aan het lichaam en het afvoeren van kooldioxide.
Ademhaling is in de eerste plaats een onwillekeurig proces dat wordt aangestuurd door het autonome zenuwstelsel, maar kan ook worden aangestuurd door ademwerk. Het ademhalingssysteem omvat vele structuren, waaronder de neus, mond, keel, luchtpijp en longen.
Hoe werkt het ademhalingssysteem?
Het ademhalingssysteem is voornamelijk een onwillekeurig systeem, omdat het autonome zenuwstelsel van het lichaam het aanstuurt. Het ademhalingssysteem maakt veel processen mogelijk, maar het is in de eerste plaats de regulator van de ademhaling, ook wel bekend als ademhaling.
De ademhaling wisselt zuurstof die de longen binnenkomt uit met kooldioxide die het lichaam verlaat. Ademen is voornamelijk een onwillekeurig proces dat wordt geregeld door de hersenen en het autonome zenuwstelsel. Er zijn echter gevallen waarin de ademhaling vrijwillig wordt gecontroleerd. Voorbeelden van een vrijwillig gecontroleerde ademhaling zijn zingen en spreken.
Het ademhalingssysteem is ook betrokken bij reuk. Het slijm in het ademhalingssysteem helpt het lichaam beschermen tegen microben en virussen. Het ademhalingssysteem heeft twee zones:
- De geleidende zone verplaatst lucht in en uit de longen
- De ademhalingszone wisselt zuurstof en kooldioxide uit in het bloed
Anatomie van het ademhalingssysteem
Het ademhalingssysteem bestaat uit meerdere organen en systemen, waaronder:
- neus
- mond
- keel (pharynx)
- stemkastje
- luchtpijp
- en longen.
Neus
De neus zorgt ervoor dat lucht het lichaam binnenkomt. Het tussenschot is de structuur die de binnenkant van de neus in twee neusholtes verdeelt. De neus filtert en reinigt ook de lucht die het lichaam binnenkomt en verwijdert deeltjes en allergenen.
Plakkerig slijm omhult de twee neusholtes om de deeltjes en allergenen op te vangen. Dit slijm houdt stofdeeltjes, bacteriën en andere milieuverontreinigende stoffen vast.
Er zitten ook kleine haartjes in de neusholte, cilia genaamd. Deze kleine haartjes vervoeren slijm van de neusholte naar de achterkant van de keel, waar het wordt ingeslikt en geneutraliseerd in de maag.
De neus is ook in staat om de lucht te verwarmen en te bevochtigen. Bij het inademen stroomt de lucht langs de neuswand, door de sinussen en in de conchae-structuur. Deze drie plooien zijn holle ruimtes die de luchtwegen verwarmen en bevochtigen en helpen bij de neusafvoer.
Mond
De mond is een deel van de bovenste luchtwegen. De slokdarm is een doorgang die van de mond en keel naar de maag leidt.
Hoewel het veel gebruikelijker is dat mensen door hun neus ademen, komt mondademhaling ook voor; het wordt echter afgeraden als primaire ademhalingsmethode.
Mondademhaling wordt vooral afgeraden omdat mondademhaling kan leiden tot slaapstoornissen, gebitsproblemen en verschillen in gezichtsstructuur. Enkele negatieve symptomen van mondademen zijn een droge mond, slechte adem, kwijl op kussens en malocclusie wanneer de boven- en ondertanden niet goed uitgelijnd zijn.
Keel
De keel is een onderdeel van het ademhalingsstelsel en het spijsverteringsstelsel. Structureel is het een met spieren beklede buis die de neus en mond verbindt met het strottenhoofd (voice box) en de slokdarm.
De neuskeelholte is een belangrijke afdeling van de keelholte, omdat deze in verbinding staat met de neus en lucht doorlaat.
Spraakbox
Het strottenhoofd, ook wel de stemdoos genoemd, verbindt de keelholte met de rest van het ademhalingssysteem. Het helpt bij het slikken en bevat de belangrijke structuur die de stembanden worden genoemd. Andere functies zijn het maken van vocale geluiden zoals spraak en ademhaling.
Luchtpijp
De luchtpijp wordt medisch gezien de luchtpijp genoemd. Hij vervoert zuurstof en kooldioxide van en naar de longen en komt uit in de luchtwegen. Wanneer iemand inademt, stroomt er zuurstofrijke lucht door de neus of mond, langs de luchtpijp naar de longen.
Het slijm omhult de luchtpijp om te voorkomen dat vuil de longen binnendringt. Er zijn ook trilharen in de luchtpijp, net als in de neus. De luchtpijp loopt evenwijdig aan de slokdarm, de buis die voedsel en vloeistoffen naar de maag brengt. Er kan per ongeluk voedsel in de luchtpijp terechtkomen, wat hoesten tot gevolg heeft.
Luchtwegen en luchtzakken
De luchtpijp (trachea) is in wezen een lange buis die het strottenhoofd (voice box) verbindt met bronchiale structuren die naar de longen leiden. Deze bronchiën of bronchiale buizen bevatten vele onderverdelingen die zuurstof uit de lucht naar de longen sturen.
Het begint met een linker en rechter hoofdbronchus, die uitmonden in lobaire bronchiën die door de longen lopen. Deze gaan over in segmentale takken die door een segment van elke kwab lopen, om uiteindelijk uit te monden in bronchiolen, het kleinste segment.
In de bronchiën vernauwen (sluiten) en verwijden (openen) de luchtwegen zich om de luchtstroom naar en uit de longen te regelen. De bronchiën voeren vervolgens buitenlucht naar de alveoli of kleine luchtzakjes. Deze kleine luchtzakjes zijn verantwoordelijk voor de gasuitwisseling en hebben kleine bloedvaatjes eromheen. Daarom staan de bronchiën aan het begin van de luchtwegen.
Longen
De longen werken als grote met lucht gevulde zakken in het midden van het lichaam. Ze bevinden zich in de borstholte of het borstgebied. De ribben en de onderkant beschermen de zijkanten van de longen. De rechterlong heeft drie lobben of secties en de linkerlong heeft er twee. De linkerlong bevat de hartinkeping, die ruimte creëert voor het hart. De rechterlong bevindt zich net boven de lever.
De longen hebben twee membranen of beschermende lagen, één op zichzelf gevouwen en één op de borstholte. Deze worden pleura genoemd en geven een kleine hoeveelheid vloeistof af die werkt als een smeermiddel. Hierdoor bewegen de longen soepel in de borstwand en zetten de longen uit.
Bij inademing (inademen) beweegt de middenrifspier omlaag in de richting van de maag en bewegen de ribspieren omhoog en naar buiten. Hierdoor wordt de borstholte groter, waardoor zuurstofrijke lucht door de neus of mond (mondholte) naar beneden in de longen wordt gezogen.
Bij de uitademing (breathing out) trekt het middenrif in tegenovergestelde richting samen en ontspannen de borstwandspieren zich. Het wordt dan kleiner en de lucht beweegt en duwt naar buiten.
Veel voorkomende aandoeningen van de luchtwegen
Er zijn twee categorieën aandoeningen van het ademhalingssysteem:
- Acuut
- en chronisch.
Chronische ademhalingsaandoeningen tasten de luchtwegen en andere delen van het ademhalingssysteem, waaronder de long, langdurig aan. De meest voorkomende chronische ademhalingsaandoeningen zijn:
- Astma
- chronische obstructieve longziekte (COPD)
- longkanker
- taaislijmziekte
- slaapapneu.
Twee van de belangrijkste risicofactoren voor chronische aandoeningen van de luchtwegen zijn tabaksrook, persoonlijke of secundaire blootstelling aan rook en de luchtkwaliteit. Mensen die zelf roken, lopen een groter risico op longkanker, chronische obstructieve longaandoeningen (COPD) en astma.
Astma
Astma treft een groot deel van de kinderen en volwassenen over de hele wereld. De symptomen zijn kortademigheid, benauwdheid en een piepende ademhaling. Astma-aanvallen kunnen optreden na lichaamsbeweging, blootstelling aan allergenen, virale luchtweginfecties, irriterende dampen of gassen.
Een ontsteking van de luchtwegwand en een vernauwing ervan leidt tot de symptomen. Bij mensen met extremere gevallen van Astma kan een astma-inhalator nodig zijn. Het werkt om de spieren van de luchtwegen in de longen te ontspannen, waardoor ademhalen gemakkelijker wordt.
Slaapapneu
Slaapapneu is een aandoening waarbij de ademhaling tijdens het slapen meerdere keren wordt onderbroken. Deze pauzes duren 10 tot 30 seconden en kunnen gedurende de nacht meerdere keren voorkomen.
Er zijn drie soorten slaapapneu:
- obstructief
- centraal
- en gemengd.
Obstructieve slaapapneu komt het meest voor en is het gevolg van geblokkeerde bovenste luchtwegen tijdens de slaap. De verstopping ontstaat vaak doordat het zachte weefsel achter in de keel inklapt en dichtklapt tijdens de slaap.
Andere dingen kunnen de luchtweg ook blokkeren, zoals ontspannen keelspieren, een nauwe luchtweg, een grote tong of extra vetweefsel in de keel.
Slaapapneu kan ook symptomen veroorzaken zoals:
- slaperigheid overdag
- luid snurken
- hijgen
- Verstikking tijdens het slapen
- stemmingswisselingen en
- slechte concentratie.
Om de symptomen te verminderen kan de levensstijl worden aangepast. Er zijn echter ook andere behandelingen mogelijk. Bij een CPAP-machine (Continuous positive airway pressure) wordt een speciaal masker gedragen om de keel open te houden, snurken te stoppen en adempauzes te voorkomen.
COPD (chronisch obstructieve longziekte)
Van chronische obstructieve longziekte (COPD) is sprake wanneer de luchtwegen van de longen ontstoken en verdikt raken. Het wordt vaak ook chronische bronchitis of emfyseem genoemd. Bij COPD wordt het weefsel aangetast waar de zuurstofuitwisseling plaatsvindt.
De luchtstroom van zuurstof in en uit de longen vermindert. Hierdoor wordt het moeilijker om kooldioxide als afvalgas af te voeren naar de atmosfeer.
Voor mensen die leven met COPD kunnen de lichamelijke uitdagingen die de ziekte met zich meebrengt invloed hebben op hun stemming en emotionele gezondheid. Angst en depressie komen vaak voor bij deze patiëntenpopulatie, maar worden vaak niet herkend en onbehandeld gelaten.
Kortademigheid kan angst veroorzaken en paniekaanvallen uitlokken. Angst leidt fysiologisch tot een verhoogde ventilatie of snellere ademhaling, wat de kortademigheid kan verergeren.
Onderzoek toont aan dat de behandeling van angst en depressie ertoe kan leiden dat patiënten beter in staat zijn om de behandeling van COPD vol te houden, hun lichamelijke gezondheid te verbeteren en de medische kosten te verlagen.
Diagnose van aandoeningen aan de luchtwegen
Spirometrie is de meest gebruikte test voor het functioneren van de longen. Spirometrie meet hoeveel lucht in en uit de longen kan worden geademd en hoe snel lucht kan worden uitgeblazen.
Beademingstherapeuten en andere professionals in de gezondheidszorg houden zich bezig met de gezondheid van de luchtwegen door de longvolumes en -capaciteiten te onderzoeken. Dit verwijst naar het luchtvolume in de longen tijdens verschillende fasen van de ademhalingscyclus.
Luchtverontreiniging en ademhalingsziekten
De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft luchtvervuiling aangewezen als een belangrijk probleem voor de menselijke gezondheid. Uit gegevens blijkt dat het grootste deel van de wereldbevolking (99%) lucht inademt die de WHO-richtlijnen overschrijdt. Landen met lage en middeninkomens worden meer blootgesteld aan schadelijke stoffen zoals kooldioxide.
Luchtvervuiling, of het nu binnen of buiten is, kan gezondheidsproblemen veroorzaken, vooral voor mensen met longaandoeningen. Luchtvervuiling kan longweefsel irriteren, ontsteken en vernietigen. Dit kan zelfs al bij lage niveaus gebeuren.
Degenen die een hoger risico lopen om ziek te worden van luchtvervuiling zijn kinderen, senioren en mensen met chronische ziekten.
Lokale luchtkwaliteitsindexen zijn beschikbaar op weerapps voor op de telefoon. Als de luchtvervuiling buiten hoog is, kun je het beste binnen blijven. Hoge niveaus van kooldioxide in de atmosfeer kunnen bijdragen aan dit probleem.
De grondbeginselen van ademwerk voor het ademhalingssysteem
Bij ademwerk wordt diep geademd vanuit het middenrif of de buik, wat ontspanning bevordert.
De wetenschap achter ademwerk heeft te maken met het autonome zenuwstelsel, dat uit twee delen bestaat.
Het sympathische zenuwstelsel is de vecht- of vluchtreactie.
Het parasympathische zenuwstelsel is de rust- en verteringsrespons. Ademwerk werkt als tegenwicht tegen de sympathicus door de parasympathicus te activeren. Het kan bijvoorbeeld bronchodilatatie veroorzaken door de luchtwegen te ontspannen.
De potentiële voordelen van ademwerk zijn uitgebreid onderzocht en er wordt gezegd dat ze:
-
stress verminderen
-
posttraumatische stressstoornis verlichten
-
astmasymptomen verbeteren en
-
hypertensie verlagen.
Anahana Fysieke Gezondheidsmiddelen
Wiki's
Geleide meditatie om te slapen
Blogs
Wat is het centrale zenuwstelsel
Wat is het perifere zenuwstelsel?
Wat is het somatische zenuwstelsel?
Wat is het Autonome Zenuwstelsel?
Wat is het Sympathisch Zenuwstelsel?
Voordelen van een koude douche
Spondylose versus spondylolyse
Je immuunsysteem een boost geven
Je immuunsysteem een boost geven
Bronnen
Chronische ademhalingsziekten - België
Leven met COPD | Amerikaanse longvereniging
COPD en emotionele gezondheid | Amerikaanse longvereniging
Anatomie van de aorta | Clevelandclinic.org
Nationaal Hart-, Long- en Bloedinstituut (NHLBI)
Ademhalingsstelsel: Ademhalingsfuncties - LabXchange
De inhoud van dit artikel is alleen bedoeld voor informatieve doeleinden en is niet bedoeld ter vervanging van professioneel medisch advies, diagnose of behandeling. Het wordt altijd aanbevolen om een gekwalificeerde zorgverlener te raadplegen voordat u veranderingen aanbrengt in uw gezondheid of als u vragen of zorgen hebt over uw gezondheid. Anahana is niet aansprakelijk voor fouten, weglatingen of gevolgen die kunnen voortvloeien uit het gebruik van de verstrekte informatie.
By: Anahana
The Anahana team of researchers, writers, topic experts, and computer scientists come together worldwide to create educational and practical wellbeing articles, courses, and technology. Experienced professionals in mental and physical health, meditation, yoga, pilates, and many other fields collaborate to make complex topics easy to understand.