Slaap Traagheid

Consequent in slaap vallen nadat de wekker is afgegaan, moeite om uit bed te komen en langdurige sufheid? Dat klinkt als slaapinertie. Traagheid is vermoeidheid die aanhoudt nadat je wakker wordt. Enige sufheid op korte termijn is normaal, maar langdurige slaaptraagheid kan een negatieve invloed hebben op het dagelijkse leven.

Wat is slaapinertie?

Slaapinertie is de periode van vermoeidheid die optreedt bij het ontwaken. Slaapinertie treedt op tijdens de overgang van slaap naar waakzaamheid en nog enige tijd na het ontwaken.

De effecten van slaapinertie zijn onder andere verminderde cognitieve prestaties en slechte perceptuele en motorische vaardigheden, verminderde coördinatie, onlogisch redeneren, slecht probleemoplossend vermogen en een algemeen gevoel van hersenmist.

Slaapinertie is normaal en de duur en de effecten variëren sterk tussen mensen.

Slaap traagheidslengte

Slaapinertie is normaal en de duur varieert van persoon tot persoon. De meeste gevallen van slaaptraagheid duren slechts twee minuten tot een heel uur na het ontwaken, maar de slaapkwaliteit, de circadiane fase en de slaapcycli kunnen allemaal de duur veranderen.

De gevolgen van slaapproblemen

De fysieke, psychologische en mentale effecten van slaapinertie kunnen het dagelijkse leven beïnvloeden. Sommige mensen vertonen meer slaapinertie dan anderen, en mensen met ernstige slaapinertie kunnen langer aanhoudende symptomen vertonen, zoals:

• Verminderde of verminderde cognitieve prestaties
• Slechte perceptuele en motorische vaardigheden
• Kortere reactietijd
• Niet in staat om veiligheidskritieke taken uit te voeren
• Psychomotorische waakzaamheidstekorten
• Verminderde aandachtsprocessen

Traagheid door slaap kan diepgaande negatieve gevolgen hebben voor mensen die snel beslissingen moeten nemen of veiligheidskritische taken moeten uitvoeren direct na het ontwaken, zoals brandweerlieden of hulpverleners.

Daarom is veel onderzoek nu gericht op het vinden van manieren om slaapinertie te verminderen en prestaties direct na het ontwaken te verbeteren. De negatieve gevolgen van slaapinertie zijn goed gedocumenteerd.

Symptomen en bijbehorende aandoeningen

Hersenmist en verwarring

De meest opvallende effecten van slaaptraagheid zijn hersenmist, desoriëntatie of verwarring bij het ontwaken.

Hersenmist wordt beschreven als dissociatie, vergeetachtigheid of extra cognitieve inspanning bij het uitvoeren van zelfs basistaken.

Alertheid en prestaties

Verminderde alertheid en prestaties zijn misschien wel het gevaarlijkste effect van slaapgebrek.

Vooral in gevallen waarin iemand direct bij het ontwaken moet presteren, zoals een brandweerman of soldaat, kunnen de verminderde coördinatie, verhoogde reactietijd en verminderde waakzaamheid die gepaard gaan met slaapinertie hun eigen leven of dat van anderen in gevaar brengen.

Vermoeidheid

Een algemeen gevoel van vermoeidheid kan blijven hangen nadat andere symptomen van slaapinertie zijn verdwenen. Slaapinertie beïnvloedt hoe lang de vermoeidheid aanhoudt bij het ontwaken, en langdurige symptomen van slaapinertie kunnen langdurige vermoeidheid gedurende de dag inhouden.

Slaapdronkenheid

Slaapdronkenheid wordt vaak waargenomen naast slaapinertie.

Terwijl slaapinertie over het algemeen verwijst naar vermoeidheid en verminderde prestaties, is slaapdronkenheid een vorm van parasomnia - een ongebruikelijk slaapgerelateerd fenomeen - wanneer het lichaam wakker en in beweging is, maar de hersenen nog bezig zijn met de overgang naar waakzaamheid.

Oorzaken van slaapproblemen

De precieze oorzaken van slaapinertie worden nog steeds onderzocht. Er zijn veel factoren geïdentificeerd die slaapinertie verhogen, maar er is verder onderzoek nodig om te bepalen wat slaapinertie veroorzaakt.

Van de volgende oorzaken is bekend dat ze de ernst van slaapinertie verhogen, maar de exacte combinatie van oorzaken is nog niet bekend.

Slechte slaaphygiëne

Slaaphygiëne is een brede term voor algemene slaapgezondheid en -gewoonten. Goede hygiëne houdt in dat je consequent in slaap valt en wakker wordt, een regelmatige biologische nacht doorbrengt, een schone slaapkamer hebt, blauw licht en entertainment voor het slapengaan vermijdt en je richt op slaapkwaliteit.

Slechte hygiëne kan de duur van slaaponrust verlengen en de symptomen verergeren. Om slaapinertie te voorkomen, moet je je richten op het ontwikkelen van gezonde slaapgewoonten en een goede slaaphygiëne.

Slaaptekort

Mensen met slaaptekort hebben meer last van slaaproes. Studies hebben aangetoond dat slaapgebrek vooraf, of te weinig slapen tijdens de vorige nachten, de slaaponmacht nog kan verergeren.

Een kort dutje terwijl je slaaptekort hebt, kan ook intensere symptomen van slaapinertie veroorzaken.

Abrupt ontwaken

Iemand die wakker wordt gewiegd uit een diepe slaap kan zich veel langer suf en gedesoriënteerd voelen dan wanneer hij geleidelijk ontwaakt met een natuurlijk circadiaan ritme. Het lichaam gaat tijdens een goede nachtrust meerdere keren van een lichte naar een diepe slaap en weer terug.

Wakker worden in een van de diepere slaapfases, vooral NREM3 of slow wave slaap, verhoogt de kans op slaapinertie.

Abrupt wakker worden buiten een lichtere fase die wordt gedicteerd door het circadiane ritme van het lichaam kan de natuurlijke slaap-waakprocessen van de hersenen verstoren en slaapinertie veroorzaken.

Verstoorde slaappatronen

Een consistent slaapschema met een regelmatige bedtijd en wektijd kan slaaptraagheid verminderen. Het tegenovergestelde is ook waar - nachtwerkers, nieuwe ouders en mensen die moeite hebben om in slaap te vallen rapporteren vaak een hogere slaaponrust.

Het circadiane ritme, of de natuurlijke, interne slaap-waakcyclus van het lichaam, bepaalt wanneer en hoe het lichaam slaapt en wakker wordt.

Verstoringen van dat circadiane ritme, zoals onregelmatige slaapschema's en verstoorde slaapcycli, verergeren de slaapinertie.

Slaapstoornissen, slapeloosheid en slaapapneu

Een slaapstoornis kan slaapinertie verergeren door de natuurlijke progressie van de ene slaapfase naar de volgende te verstoren.

Vaak wakker worden, oppervlakkige slaap, moeite hebben om in slaap te vallen of te blijven en slaperigheid overdag kunnen allemaal het gevolg zijn van een slaapstoornis, die allemaal slaapinertie kunnen veroorzaken.

Omdat de symptomen van slaapstoornissen vaak lijken op slaapinertie, overlappen de aandoeningen elkaar vaak.

Medicijnen, supplementen en voeding

De juiste voeding en supplementen kunnen de slaapkwaliteit verbeteren. Een dieet dat rijk is aan zink, magnesium en vitamine B en D helpt om de slaap op peil te houden en tekorten in deze voedingsstoffen kunnen bijdragen aan slaaptraagheid.

Daarnaast kunnen sommige medicijnen of drugs die desoriëntatie of slaperigheid veroorzaken, zoals alcohol, marihuana of slaapmedicijnen, langdurige slaaptraagheid veroorzaken na het ontwaken.

Andere aandoeningen en medewerkers

Studies hebben tientallen andere factoren geïdentificeerd die bijdragen aan slaaponrust, met verschillende mate van impact. Enkele hiervan zijn:

• Obstructieve slaapapneu: wanneer de ademhaling abrupt begint en stopt tijdens de slaap.
• Vertraagd slaapfasesyndroom, waarbij het slaapschema wordt onderbroken en iemand niet kan slapen en wakker worden tijdens "normale" uren.
• Stimulerende medicijnen die het slaapschema kunnen beïnvloeden.
• Verdovende medicijnen, waaronder slaapmedicatie, kunnen het doorlopen van de slaapstadia onderbreken.
• Slapeloosheid of moeite om in slaap te vallen.
• Narcolepsie, overmatige slaperigheid overdag of plotselinge slaapaanvallen, ongeacht voorafgaande slaap.
• Niet-slaapgerelateerde aandoeningen die de slaapkwaliteit kunnen beïnvloeden, zoals rustelozebenensyndroom, periodiek ledematen-bewegingssyndroom of nachtelijke epilepsie.
• Andere slaapstoornissen: alle slaapstoornissen met homeostatische en circadiane invloeden die iemands kansen op een goede slaap kunnen verminderen.

Slaapstadia en slaaptraagheid

Tijdens de biologische nacht - de periode waarin iemand zijn "nachtslaap" krijgt, ongeacht zijn slaapschema - ervaren mensen vier verschillende slaapfases, die bekend staan als de slaapcyclus:

Niet-REM 1 en niet-REM 2

Non-REM 1, N1, is de overgang van waken naar slapen. Dit is de lichtste slaapfase, die het midden houdt tussen wakker zijn en slapen. Dit stadium duurt meestal een paar minuten en is vaak het enige stadium dat bereikt wordt tijdens een kort dutje. Wakker worden tijdens Niet-REM 1 veroorzaakt geen slaapinertie.

Non-REM 2, N2, is een iets diepere slaapfase die gekenmerkt wordt door verminderde hersenactiviteit en een verlaagde lichaamstemperatuur. Meer dan 50% van de totale slaaptijd is normaal Non-REM 2. Slaapinertie treedt niet op bij het ontwaken uit Non-REM 1 en is onwaarschijnlijk, maar het kan wel optreden bij het ontwaken in Non-REM 2.

Niet-REM 3, diepe slaap of trage golf slaap

Niet-REM 3, N3, is de diepste fase van de niet-REM slaap. Het staat ook bekend als diepe slaap of slow wave slaap. N3 is de meest herstellende fase van de slaap voor lichamelijke groei en genezing. Tijdens N3 produceren de hersenen minder bèta-golven en meer langzame deltagolven, en de snelheid van de cerebrale bloedstroom neemt sterk af.

Deze afname in hersenactiviteit leidt tot een tragere reactivering van de hersenen, wat betekent dat iemand meer kans heeft om slaapinertie te ervaren wanneer hij wakker wordt uit Non-REM 3 dan uit enig ander slaapstadium.

REM-slaap

REM-slaap, of slaap door snelle oogbewegingen, is de laatste fase in de slaapcyclus. Deze fase wordt gekenmerkt door verhoogde hersenactiviteit en de aanwezigheid van dromen.

Wakker worden tijdens het midden van de REM-slaap kan slaapinertie veroorzaken, maar de overgang van REM naar N1 wordt over het algemeen beschouwd als het beste moment om wakker te worden om slaapinertie te vermijden.

Slaapstadia worden gekenmerkt door de doorbloeding van de hersenen, de aanwezigheid van bèta- en deltagolven, hersenactiviteit, kerntemperatuur van het lichaam en meer. Wakker worden uit een van de diepere slaapstadia veroorzaakt eerder slaapinertie.

Het komt erop neer dat hoe dieper je slaapt, hoe moeilijker het is om wakker te worden. Een kort dutje dat niet dieper gaat dan N1 zal geen slaapinertie veroorzaken - maar wakker worden na een lange slaapperiode kan een uitdaging zijn, vooral als er een alarm afgaat midden in Non-REM 3.

Diagnose slaapinertie

De meeste mensen ervaren een zekere mate van slaapinertie en meestal is dat geen probleem. In sommige ernstige gevallen kunnen de effecten van slaapinertie echter een diagnose en behandeling rechtvaardigen.

Een slaapspecialist is de beste optie voor een diagnose, maar een huisarts kan waarschijnlijk ook de diagnose stellen als dat nodig is. De diagnose slaapinertie omvat vaak een slaaptest, vragenlijst en subjectieve zelfrapportages.

Klinische onderzoeken hebben elektro-encefalografische slaapinertiematen gebruikt om de cerebrale bloedstroom in de wakkere hersenen te bekijken, maar deze instrumenten worden over het algemeen niet gebruikt in een normaal diagnostisch proces.

Omgaan met slaapproblemen: tips, trucs en behandeling

Er zijn veel mogelijkheden om de effecten van slaapinertie thuis aan te pakken zonder naar een slaapspecialist te gaan of een diagnose te krijgen. Het verminderen van factoren die bijdragen aan slaapinertie zal een betere, meer rustgevende slaap bevorderen en slaapinertie voorkomen.

Manipulatie van slaapstadia

Werken aan wakker worden in een van de slaapstadia die het dichtst bij wakker zijn liggen, is de meest aanbevolen methode om slaapinertie te verminderen.

Een goede nachtrust

Het vermijden van slaaptekort verbetert ook de symptomen van slaapinertie, waarbij mensen een kortere duur van slaapinertie rapporteren na een lange slaapperiode dan mensen die onderworpen worden aan slaapbeperking of slaaptekort.

Juiste slaaphygiëne

Het lijkt misschien voor de hand liggend, maar een goede slaaphygiëne - het geheel van praktijken die de slaapgezondheid en -gewoonten bevorderen - vermindert de effecten van slaapinertie. Dit zijn dingen zoals het schoonhouden van de slaapruimte, het beperken van schermtijd voor het slapengaan en het vermijden van fel licht in de slaapruimte.

Slimme alarmen

Sommige wekkers werken met draagbare technologie of smartphones om de diepte van de ademhaling en de lichaamstemperatuur te meten en zo de beste tijd om wakker te worden in de slaapcyclus te bepalen. Deze alarmen zijn uitzonderlijke hulpmiddelen om slaaparmoede te vermijden.

Veelgestelde vragen

Is slaapinertie hetzelfde als slaapdronken zijn?

Slaapinertie en slaapdronkenheid worden vaak samen ervaren, maar hebben verschillende symptomen. Traagheid gaat normaal gepaard met een tragere reactietijd en een gevoel van sufheid, terwijl dronkenschap gekenmerkt wordt door verwarring en desoriëntatie.

Ik heb slaapproblemen. Wat moet ik doen?

Als je last hebt van slaaptraagheid, is de eerste stap om naar je slaapgewoonten en -hygiëne te kijken. Streef ernaar om elke nacht consequent in slaap te vallen en gebruik een slimme alarm-app om je op een ideaal moment in de slaapcyclus te wekken.

Helpt cafeïne bij slaapproblemen?

Cafeïne kan de symptomen van slaaproes helpen verminderen, maar de slaaproes is normaal gesproken al voorbij tegen de tijd dat cafeïne begint te werken. Studies hebben gemengde resultaten gevonden, waarbij cafeïne het meest effectief is als het direct na het ontwaken wordt ingenomen.

Referenties

Slaapinertie - Wikipedia

Slaapproblemen: oorzaken, symptomen en behandeling | Sleep Foundation

Tijd om wakker te worden: reactieve tegenmaatregelen tegen slaapinertie

Wakker worden is het moeilijkste wat ik de hele dag doe: Slaapinertie en slaapdronkenheid - PMC

Aanwezigheidsdienst en slaap: het belang van inschakelen tijdens een oproep en uitschakelen na een oproep - PMC

Cafeïne elimineert tekorten in psychomotorische waakzaamheid als gevolg van slaapinertie

Focussen op een biologische nacht: naar een epidemiologische meting van circadiane verstoring | Arbeids- en milieugeneeskunde

Slaapinertie - ScienceDirect

Elektro-encefalografische slaapinertie van het ontwakende brein | Neurowetenschappen

Waarom is wakker worden zo moeilijk?

Disclaimer

De inhoud van dit artikel is alleen bedoeld voor informatieve doeleinden en is niet bedoeld ter vervanging van professioneel medisch advies, diagnose of behandeling. Het wordt altijd aanbevolen om een gekwalificeerde zorgverlener te raadplegen voordat u veranderingen aanbrengt in uw gezondheid of als u vragen of zorgen hebt over uw gezondheid. Anahana is niet aansprakelijk voor fouten, weglatingen of gevolgen die kunnen voortvloeien uit het gebruik van de verstrekte informatie.