11

Neurobiologie

Laatst bijgewerkt: november 2, 2023

Featured Image

Table of Contents

Neurobiologie behandelt verschillende onderwerpen, van de moleculaire mechanismen die neuronale communicatie sturen tot het onderzoeken van specifieke hersengebieden die betrokken zijn bij verschillende gedragingen.

Op cellulair niveau zijn zenuwcellen of neuronen verantwoordelijk voor het verwerken van informatie en het besturen van de vele functies van het lichaam. Neurobiologie gaat niet alleen over het begrijpen hoe de hersenen werken; het gaat ook over het begrijpen van geheugen, leren en perceptie. Onderzoekers op dit gebied gebruiken verschillende technieken, van het in kaart brengen van de hersenen tot gedragsexperimenten, om de mysteries van de hersenen bloot te leggen.

Wat is neurobiologie?

Zoals de naam al doet vermoeden, is neurobiologie een tak van wetenschap op het raakvlak van neurologie en biologie. Het vakgebied bestudeert de rol van het zenuwstelsel bij het reguleren van gedrag, cognitie en andere aspecten van de menselijke ervaring. Het is belangrijk voor:

  • Het begrijpen van de hersenfunctie
  • Leren en geheugen
  • Het verkennen van genetica en milieu
  • Het ontwikkelen van behandelingen voor ziekten

"Het onderzoeken van de relatie tussen hersenstructuur en hersenfunctie is een centraal onderdeel van neurowetenschappelijk onderzoek. Met name het bestaan en de relatieve bijdragen van anatomische beperkingen en dynamische fysiologische mechanismen van verschillende typen moeten nog worden vastgesteld", gepubliceerd in journals.plos.org.

De anatomie van de hersenen en het zenuwstelsel

De hersenen, die gemiddeld drie pond wegen voor een volwassene, zijn het centrum van het bewustzijn en de bron van gedrag. De grote hersenen, het grootste deel van de hersenen, zijn verantwoordelijk voor hogere cognitieve functies, zoals denken, leren en geheugen. Het bevindt zich aan de basis van de hersenen en speelt een cruciale rol bij het coördineren van bewegingen en het bewaren van het evenwicht. De hersenstam, die de hersenen met het ruggenmerg verbindt, regelt veel vitale functies, zoals ademhaling en hartslag.

Het zenuwstelsel bestaat ook uit neuronen en andere gespecialiseerde cellen die dienen als communicatienetwerk voor het lichaam. Ze zenden elektrische en chemische signalen uit tussen de hersenen, het ruggenmerg en andere lichaamsdelen, waardoor we onze omgeving kunnen waarnemen en erop kunnen reageren.

De structuur en functie van neurale circuits

Neurale circuits zijn de fundamentele eenheden van informatieverwerking in het zenuwstelsel. Ze bestaan uit een complex netwerk van neuronen die met elkaar communiceren via elektrische en chemische signalen.

De structuur van neurale circuits kan variëren afhankelijk van hun functie en locatie in het zenuwstelsel. Zo kunnen circuits die de motoriek regelen bestaan uit neuronen in de motorische cortex van de hersenen en in het ruggenmerg. Aan de andere kant kunnen circuits die betrokken zijn bij sensorische verwerking neuronen bevatten in de zintuigelijke organen en verschillende gebieden van de hersenen.

Het type verbindingen tussen neuronen binnen het circuit bepaalt de functie van neurale circuits. Neuronen kunnen ofwel prikkelend zijn, wat betekent dat ze de waarschijnlijkheid van vuren in naburige neuronen vergroten, of remmend, wat betekent dat ze de waarschijnlijkheid van vuren verkleinen. De precieze balans van exciterende en remmende signalen binnen een circuit is cruciaal voor een goede werking.

De basiscomponenten van een neuron zijn de dendrieten, het soma en het axon. Neuronen communiceren met elkaar door informatie te ontvangen via de dendrieten, die als een antenne fungeren. Wanneer de dendrieten deze informatie naar het soma of cellichaam sturen, wordt het een elektrochemisch signaal.

Dit elektrische deel van het signaal, een actiepotentiaal genoemd, schiet langs het axon naar beneden, een lange staart die van het soma wegleidt naar het volgende neuron. Wanneer de actiepotentiaal het einde van het axon bereikt, komen er kleine pakketjes chemische stoffen, neurotransmitters genaamd, vrij in de synaptische spleet, de ruimte tussen de neuronen. Deze neurotransmitters zijn de chemische signalen die van het ene neuron naar het andere neuron gaan, waardoor ze met elkaar kunnen communiceren. Er zijn veel verschillende soorten neurotransmitters, elk met een gespecialiseerde functie.

De relatie tussen neurale circuits en gedrag

Neurale circuits zijn fundamentele eenheden van informatieverwerking in het zenuwstelsel en zijn cruciaal voor het aansturen van gedragsprocessen. Gedrag is een complex fenomeen dat ontstaat uit de interacties tussen meerdere neurale circuits in de hersenen. Deze circuits zijn betrokken bij verschillende aspecten van gedrag, zoals perceptie, emotie, besluitvorming en actie.

De neurale circuits die betrokken zijn bij de perceptie van visuele informatie omvatten bijvoorbeeld het netvlies in het oog, de primaire visuele cortex in de hersenen en andere hogere visuele gebieden. Deze circuits werken samen om visuele informatie te verwerken en te integreren, waardoor we de wereld om ons heen kunnen waarnemen en begrijpen. Op dezelfde manier zijn de neurale circuits die betrokken zijn bij emotie, zoals de amygdala en de prefrontale cortex, cruciaal voor het reguleren van emotionele reacties op stimuli.

De relatie tussen neurale circuits en gedrag is complex en dynamisch, waarbij de activiteit van deze circuits voortdurend verandert als reactie op interne en externe prikkels. Zo worden de neurale circuits die betrokken zijn bij besluitvorming beïnvloed door meerdere factoren, waaronder ervaringen uit het verleden, emoties en sociale contexten. Deze factoren kunnen de activiteit van deze circuits vormen, wat leidt tot verschillende gedragsuitkomsten.

De rol van neurotransmitters en neuromodulatoren in gedrag

Neurotransmitters en neuromodulatoren spelen een cruciale rol in gedrag door de functie van de hersenen en de communicatie van neurale circuits te beïnvloeden. Onthoud dat neurotransmitters chemische boodschappers zijn die signalen overbrengen tussen neuronen. Neuromodulatoren kunnen de activiteit van neurale circuits moduleren of veranderen.

Serotonine reguleert bijvoorbeeld de stemming en dopamine is betrokken bij beloning, motivatie en beweging. Dopamine is ook betrokken bij verslaving en andere gedragsstoornissen. De afgifte en activiteit van neurotransmitters en neuromodulatoren zijn strak gereguleerd en kunnen worden beïnvloed door verschillende factoren zoals stress, drugsgebruik en omgevingsstimuli. Stress kan bijvoorbeeld leiden tot verhoogde cortisolniveaus die de functie van neurotransmitters zoals serotonine en dopamine verstoren, wat leidt tot veranderingen in gedrag en stemming.

Brain mapping en nieuw onderzoek hebben ons begrip verbeterd van hoe deze moleculen vrijkomen en gereguleerd worden in de hersenen. Onderzoekers hebben ook de rol van gliacellen (niet-neuronale cellen) in de ondersteuning van neuronale communicatie bestudeerd. Ze hebben zich gericht op specifieke gebieden van de hersenen om de functies ervan te onderzoeken en hoe ze informatie verwerken.

Neurobiologie van gedrag

De invloed van genetica en omgeving op gedrag

Neurobiologisch onderzoek heeft aangetoond dat ons gedrag niet alleen wordt bepaald door genetica of de omgeving, maar eerder door een complexe wisselwerking. Genen spelen een cruciale rol bij het bepalen van de structuur en functie van ons zenuwstelsel, wat op zijn beurt ons gedrag beïnvloedt. Genvariaties die coderen voor neurotransmitterreceptoren kunnen bijvoorbeeld invloed hebben op hoe iemand informatie verwerkt, wat kan leiden tot verschillen in gedrag.

De omgeving speelt echter ook een belangrijke rol bij het vormen van gedrag. Onze ervaringen en blootstelling aan verschillende stimuli kunnen de bedrading en werking van onze hersencircuits veranderen. Studies hebben bijvoorbeeld aangetoond dat personen die tijdens hun kindertijd chronische stress ervaren, een verhoogd risico lopen op angst en depressie door veranderingen in de neurale circuits als gevolg van herhaalde blootstelling aan stress.

Belangrijk is dat de wisselwerking tussen genetica en omgeving niet statisch is, maar juist dynamisch en continu. Deze wisselwerking betekent dat veranderingen in de omgeving genexpressie en gedrag kunnen beïnvloeden. Op dezelfde manier kan genetische variatie invloed hebben op hoe individuen reageren op verschillende omgevingsstimuli.

De rol van hersenontwikkeling op gedrag

De ontwikkeling van de hersenen speelt een cruciale rol bij het vormen van gedrag gedurende het hele leven van een individu. Vanaf de vroege stadia van de foetale ontwikkeling tot de adolescentie en daarna ondergaan de hersenen belangrijke veranderingen die invloed kunnen hebben op cognitieve en emotionele processen.

Tijdens de foetale ontwikkeling beginnen neurale stamcellen zich te differentiëren en vormen ze de basis voor de complexe neurale circuits die uiteindelijk verschillende lichaamsfuncties zullen besturen. Naarmate de hersenen zich ontwikkelen, migreren neuronen naar specifieke gebieden en verbinden zich met andere neuronen om neurale circuits te creëren die verantwoordelijk zijn voor meerdere functies.

In de eerste levensjaren maken de hersenen een snelle groei en ontwikkeling door, vooral in de prefrontale cortex, die verantwoordelijk is voor de uitvoerende functies en de besluitvorming. Deze periode is cruciaal voor het verwerven van taal, sociale vaardigheden en emotionele regulatie. De kwaliteit van vroege ervaringen, zoals de ontvankelijkheid van verzorgers en blootstelling aan een stimulerende omgeving, kan een grote invloed hebben op de ontwikkeling van de hersenen en het latere gedrag.

De adolescentie is een andere kritieke periode voor de ontwikkeling van de hersenen, vooral in de gebieden van de hersenen die verantwoordelijk zijn voor de verwerking van beloningen en impulscontrole. De prefrontale cortex blijft zich ontwikkelen tijdens de adolescentie en tot in de vroege volwassenheid en heeft invloed op de besluitvorming en het risicogedrag.

Verstoringen in de ontwikkeling van de hersenen, of die nu te wijten zijn aan genetische factoren, omgevingsfactoren zoals blootstelling aan giftige stoffen of trauma's, of een combinatie van beide, kunnen langdurige effecten hebben op gedrag. Mensen met bepaalde genetische mutaties kunnen bijvoorbeeld vatbaarder zijn voor bepaalde psychiatrische stoornissen. Blootstelling aan giftige stoffen zoals lood kan de cognitieve functie aantasten en het risico op gedragsproblemen verhogen.

De relatie tussen hersenfunctie en gedrag

Beeldvormingstechnieken voor de hersenen zoals functionele magnetische resonantiebeeldvorming (fMRI) en positronemissietomografie (PET) zijn één manier om de relatie tussen hersenfunctie en gedrag te bestuderen. Met deze technieken kunnen onderzoekers veranderingen in hersenactiviteit meten als reactie op verschillende stimuli of taken, waardoor ze inzicht krijgen in welke hersengebieden betrokken zijn bij verschillende gedragingen.

Studies hebben bijvoorbeeld aangetoond dat bepaalde hersengebieden, zoals de amygdala en de prefrontale cortex, een cruciale rol spelen bij het reguleren van emoties en sociaal gedrag. Andere onderzoeken hebben veranderingen in hersenactiviteit in de prefrontale cortex gekoppeld aan besluitvormingsprocessen, terwijl de hippocampus belangrijk is voor leren en geheugen. Het is belangrijk op te merken dat de relatie tussen hersenfuncties en gedrag complex en veelzijdig is. Hoewel beeldvormende studies van de hersenen waardevolle inzichten hebben opgeleverd in de werking van de hersenen, geven ze slechts een momentopname van de hersenactiviteit op een bepaald moment. Een breed scala aan factoren, waaronder genetica, omgeving en individuele ervaring, kan de structuur en functie van de hersenen in de loop van de tijd vormen en het gedrag beïnvloeden.

Neurobiologie van leren en geheugen

De hersengebieden die betrokken zijn bij het geheugen

Geheugen is een complex proces waarbij meerdere hersengebieden samenwerken om informatie te coderen, op te slaan en terug te halen. Er zijn verschillende soorten geheugen: sensorisch, kortetermijn- en langetermijngeheugen. Bij elk type geheugen zijn verschillende hersengebieden betrokken en de verbindingen tussen deze gebieden zijn cruciaal voor de geheugenverwerking.

Zintuiglijk geheugen is de eerste fase van geheugenverwerking en heeft betrekking op de eerste waarneming van zintuiglijke informatie. Sensorisch geheugen is van korte duur en kan slechts een beperkte hoeveelheid informatie bevatten. Het wordt verwerkt in verschillende hersengebieden, afhankelijk van het type zintuiglijke input. Visueel sensorisch geheugen wordt bijvoorbeeld verwerkt in de occipitale kwab, terwijl auditief sensorisch geheugen wordt verwerkt in de temporale kwab.

Het kortetermijngeheugen, ook wel werkgeheugen genoemd, is de tweede fase van geheugenverwerking en omvat de tijdelijke opslag van informatie die actief wordt gebruikt. Het kortetermijngeheugen wordt verwerkt in verschillende hersengebieden, waaronder de prefrontale cortex, de pariëtale cortex en de temporale cortex.

Het langetermijngeheugen is de derde fase van geheugenverwerking en omvat het coderen en opslaan van informatie over een langere periode. Het langetermijngeheugen is onderverdeeld in twee types: expliciet geheugen en impliciet geheugen. Expliciet geheugen is het bewust oproepen van informatie en wordt verwerkt in de hippocampus en omliggende gebieden. Impliciet geheugen betreft het onbewust oproepen van informatie en wordt verwerkt in de basale ganglia en het cerebellum.

De hippocampus is een cruciaal hersengebied voor geheugenconsolidatie, dat informatie van het kortetermijngeheugen overbrengt naar het langetermijngeheugen. De hippocampus speelt ook een rol in het ruimtelijk geheugen, het vermogen om de locatie van objecten in de ruimte te onthouden.

Andere hersengebieden die betrokken zijn bij geheugenverwerking zijn de amygdala, die een rol speelt bij het emotionele geheugen, en de prefrontale cortex, die betrokken is bij het werkgeheugen en besluitvormingsprocessen. Het cerebellum speelt ook een rol bij het procedureel geheugen, het onthouden hoe specifieke motorische vaardigheden en gewoonten moeten worden uitgevoerd.

De neurobiologie van leren

De neurobiologie van leren is nauw verbonden met het vermogen van de hersenen om herinneringen te vormen en op te slaan. Leren verwijst naar het proces waarbij mensen nieuwe informatie, kennis of vaardigheden verwerven. Dit proces omvat veranderingen in de structuur en functie van neurale circuits in de hersenen, die ten grondslag liggen aan de vorming en consolidatie van herinneringen.

Verschillende hersengebieden zijn betrokken bij verschillende soorten leren. De hippocampus is bijvoorbeeld cruciaal voor de vorming van het declaratieve geheugen, het geheugen van feiten en gebeurtenissen. De hippocampus speelt ook een cruciale rol in het ruimtelijk geheugen, het vermogen om te navigeren en zich de ruimtelijke indeling van de omgeving te herinneren.

Tijdens het leren wordt gedacht dat veranderingen in de sterkte van verbindingen tussen neuronen, synaptische plasticiteit genoemd, ten grondslag liggen aan de vorming van nieuwe herinneringen. Langetermijnpotentiëring (LTP) is een proces waarbij herhaalde activering van een neuraal circuit de synaptische verbindingen tussen neuronen versterkt, waardoor het circuit efficiënter wordt in het verwerken van informatie. Dit proces wordt beschouwd als een van de belangrijkste mechanismen die ten grondslag liggen aan leren en geheugenvorming.

Naast veranderingen in synaptische verbindingen, gaat de vorming van nieuwe herinneringen ook gepaard met de synthese van nieuwe eiwitten in de hersenen. Deze eiwitten zijn betrokken bij het consolideren van herinneringen, het proces waarbij herinneringen stabiel worden en bestand zijn tegen interferentie. Consolidatie bestaat uit het geleidelijk overbrengen van informatie van de hippocampus naar andere corticale gebieden, waar het wordt geïntegreerd in het langetermijngeheugen.

Neurobiologie van ziekten

Het verband tussen hersenfunctie en ziekte

De wetenschappelijke studie van de neurobiologie heeft essentiële inzichten opgeleverd in de relatie tussen hersenfuncties en ziekten. Door de onderliggende neurale mechanismen van ziekten te begrijpen, hebben onderzoekers nieuwe behandelingen en therapieën kunnen ontwikkelen.

Veel neurologische aandoeningen, zoals de ziekte van Alzheimer, Parkinson en multiple sclerose, worden gekenmerkt door veranderingen in de hersenfunctie en -structuur. Verschillende factoren, waaronder genetica, omgevingsfactoren en keuzes in levensstijl, kunnen deze veranderingen veroorzaken.

Bij de ziekte van Alzheimer bijvoorbeeld leidt de ophoping van abnormale eiwitafzettingen in de hersenen tot een verlies van cognitieve functies en geheugen. Bij de ziekte van Parkinson leidt het afsterven van dopamine producerende neuronen in de hersenen tot bewegingsproblemen zoals tremor en stijfheid. Bij multiple sclerose leidt schade aan de myelineschede rond zenuwcellen tot problemen met bewegen, zien en cognitieve functies.

Onderzoekers hebben nieuwe behandelingen en therapieën ontwikkeld door de neurale basis van deze ziekten te begrijpen. Medicijnen die het dopamineniveau in de hersenen verhogen, kunnen bijvoorbeeld de ziekte van Parkinson behandelen. Voor de ziekte van Alzheimer worden daarentegen medicijnen ontwikkeld die zich richten op de ophoping van abnormale eiwitten in de hersenen.

Neurobiologisch onderzoek heeft ook geleid tot nieuwe behandelingen voor psychische aandoeningenzoals depressie, angst en schizofrenie. Door inzicht te krijgen in de neurale circuits die bij deze stoornissen betrokken zijn, hebben onderzoekers nieuwe geneesmiddelen ontwikkeld die gericht zijn op specifieke neurotransmitters en hersengebieden.

Het verband tussen hersenfunctie en ziekte

De studie van de neurobiologie heeft ons begrip van verschillende neurologische en psychiatrische aandoeningen sterk verbeterd, wat heeft geleid tot de ontwikkeling van nieuwe behandelstrategieën. Neurobiologische technieken zoals neurobeeldvorming en genetische analyse hebben onderzoekers in staat gesteld om de onderliggende oorzaken van deze ziekten te identificeren en gerichtere therapieën te ontwikkelen.

Naast farmacologische behandelingen zijn neurobiologische technieken gebruikt in neuromodulatietherapieën. Bij diepe hersenstimulatie (DBS) bijvoorbeeld worden elektroden in specifieke hersengebieden geïmplanteerd om abnormale neurale activiteit te reguleren, waardoor bewegingsstoornissen zoals de ziekte van Parkinson en tremor worden verlicht.

Neurobiologisch onderzoek heeft ook geleid tot de ontwikkeling van cognitieve gedragstherapie gericht op specifieke neurale circuits en gebieden. Om de effectiviteit te vergroten, combineren zorgverleners farmacologische en neuromodulatiebehandelingen vaak met therapieën zoals cognitieve gedragstherapie (CGT). Cognitieve gedragstherapie (CGT) bijvoorbeeld behandelt depressie en angst effectief door zich te richten op specifieke neurale circuits die betrokken zijn bij emotionele regulatie.

De rol van neurobiologen

Neurobiologen zijn wetenschappers die gespecialiseerd zijn in het bestuderen van het zenuwstelsel, inclusief de hersenen en hun functies, op verschillende analyseniveaus, van moleculair en cellulair tot systeem- en gedragsonderzoek. Het onderzoek van neurobiologen speelt een cruciale rol bij het bevorderen van ons begrip van de hersenen en hun functies en bij het ontwikkelen van nieuwe behandelingen voor neurologische en psychiatrische aandoeningen.

Door de neurale circuits te bestuderen die betrokken zijn bij verslaving, hebben neurobiologen potentiële doelen geïdentificeerd voor de ontwikkeling van medicijnen die de schadelijke effecten van verslaving kunnen helpen verminderen. Op dezelfde manier hebben neurobiologen, door de neurale mechanismen van depressie te onderzoeken, mogelijke doelwitten geïdentificeerd voor antidepressiva die de symptomen bij patiënten kunnen verlichten.

Neurobiologie is een wetenschappelijk vakgebied dat het zenuwstelsel bestudeert, inclusief de hersengebieden, neurale circuits en zenuwcellen die betrokken zijn bij complexe hersenfuncties zoals geheugen, perceptie en leren. Moleculaire neurobiologie en gedragsneurobiologie zijn subdisciplines van de neurobiologie die specifieke onderzoeksgebieden verkennen, zoals de moleculaire mechanismen en neuronale communicatie die ten grondslag liggen aan de functies van het zenuwstelsel.

Door aanvullend neurowetenschappelijk onderzoek kunnen wetenschappers de moleculaire, cellulaire en fysiologische processen die het menselijk gedrag en de ontwikkeling van psychiatrische stoornissen bepalen beter begrijpen. Wetenschappers kunnen nieuwe methoden blijven ontwikkelen om de hersenen op cellulair niveau te onderzoeken en toegang te krijgen tot de moleculaire processen die informatie verwerken en gedrag controleren.

Veelgestelde vragen over neurobiologie

Wat is neurowetenschappen vs neurobiologie?

Neurowetenschappen is de brede studie van het zenuwstelsel en omvat alle aspecten van moleculen tot gedrag. Neurobiologie richt zich specifiek op de biologie van neuronen en neurale circuits.

Wat doet een neurobioloog?

Een neurobioloog bestudeert de structuur, functie en ontwikkeling van het zenuwstelsel, vaak door middel van experimenten en observaties.

Is neurobiologie hetzelfde als psychologie?

Nee, neurobiologie bestudeert de biologische basis van het zenuwstelsel, terwijl psychologie gedrag en de geest onderzoekt.

Hoe integreert neurobiologie met neurotransmitters en neuroplasticiteit?

Neurobiologie biedt een uitgebreid overzicht van de architectuur en werking van het zenuwstelsel. Het dient als basis waarop we specifieke fenomenen begrijpen zoals neurotransmitters, die de chemische communicatie in de hersenen vergemakkelijken, en neuroplasticiteit, die het vermogen van de hersenen om zich aan te passen en te veranderen benadrukt. Samen benadrukken ze het veelzijdige en dynamische karakter van de functionaliteit van onze hersenen.

Referenties

Hersenen op het werk en in het dagelijks leven als volgende grens: Grote velduitdagingen voor neuroergonomie - Frontiers in Neuroscience

Hoe gedrag het brein vormt en het brein het gedrag: Inzichten uit geheugenontwikkeling - J Neurosci

Normaal gewicht van de hersenen bij volwassenen in relatie tot leeftijd, geslacht, lichaamslengte en -gewicht - NCBI

Overzicht van de structuur en functie van neuronen - Khan Academy.

Pathofysiologische rol van neurotransmitters bij spijsverteringsziekten - Frontiers in Physiology

De hersenen en het zenuwstelsel - Noba

Het brein voor de geboorte: FMRI gebruiken om de geheimen van foetale neurologische ontwikkeling te onderzoeken - EHP

Neurobiologie van leren en geheugen - NCBI

Relateren van structuur en functie in het menselijk brein: Relatieve bijdragen van anatomie, stationaire dynamica en niet-stationaire factoren | PLOS computationele biologie

Aansprakelijkheid

De inhoud van dit artikel is uitsluitend bedoeld voor informatieve doeleinden en is niet bedoeld ter vervanging van professioneel medisch advies, diagnose of behandeling. Het wordt altijd aangeraden om een gekwalificeerde zorgverlener te raadplegen voordat u veranderingen aanbrengt met betrekking tot uw gezondheid of als u vragen of zorgen heeft over uw gezondheid. Anahana is niet aansprakelijk voor fouten, weglatingen of gevolgen die kunnen voortvloeien uit het gebruik van de verstrekte informatie.